Οι σπουδαστές του Διδασκαλείου στα βαγόνια του Θεσσαλικού Σιδηροδρόμου, έτοιμοι να αναχωρήσουν για την εκδρομή τους στα παράλια του Παγασητικού. Επιστολικό δελτάριο των Πάλλη-Κοτζιά. Περίπου 1902.
Η οµιλία των εγκαινίων του
Στις 10 Οκτωβρίου 1882 έγινε με επισημότητα η έναρξη της λειτουργίας του Διδασκαλείου Λαρίσσης. Το Διδασκαλείο ήταν ένα δημόσιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, το οποίο προετοίμαζε τους απόφοιτους του Γυμνασίου επί τρία χρόνια να πάρουν την επίσημη πιστοποίηση ώστε να διορισθούν δάσκαλοι στην Θεσσαλία που μόλις είχε απελευθερωθεί, αλλά και σε διάφορα σχολεία της Μακεδονίας, η οποία ήταν ακόμη υπό τουρκική κατοχή. Το Διδασκαλείο θα λέγαμε ότι ήταν ο πρόδρομος των μετέπειτα Παιδαγωγικών Ακαδημιών. Με απόφαση της Νομαρχίας, το Διδασκαλείο Αρρένων Λαρίσσης στεγάσθηκε στο ημιτελές κτίριο που είχε προσπαθήσει να ανεγείρει το 1873 επί τουρκοκρατίας η χριστιανική κοινότητα της πόλεως για να λειτουργήσει το Γυμνάσιο, αλλά δεν είχε ολοκληρωθεί.
Κατά τα εγκαίνια λειτουργίας των μαθημάτων του Διδασκαλείου μίλησε ο διευθυντής του Παναγιώτης Π. Οικονόμου (1851-1931). Καταγόταν από την Γορτυνία και ήταν ένας μορφωμένος εκπαιδευτικός. Φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετά τις σπουδές του, με υποτροφία του «Συλλόγου προς διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων», πήγε το 1871 για τέσσερα χρόνια στην Ιένα και την Λειψία και μαθήτευσε κοντά σε σπουδαίους καθηγητές της Παιδαγωγικής. Από το 1875 έως το 1878 διετέλεσε διευθυντής του Πρότυπου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης και στο διάστημα 1878-1882 υπηρέτησε ως διευθυντής του Πρότυπου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών. Το 1882 η κυβέρνηση Χαριλάου Τρικούπη τον διόρισε διευθυντή του νεοσύστατου Διδασκαλείου στη Λάρισα. Η ομιλία του κατά την τελετή των εγκαινίων σαγήνευσε το κοινό, γι’ αυτό και ο Βασίλειος Αργυρόπουλος, εκδότης της εφημερίδας της Λάρισας «Ανεξαρτησία» ζήτησε την άδεια να εκτυπώσει τον εμπνευσμένο λόγο του, ο οποίος κυκλοφόρησε σε ένα φυλλάδιο 24 μικρών σελίδων με τον τίτλο «Περί αποστολής του Διδασκαλείου Θεσσαλίας»[2]. Το φυλλάδιο αυτό κυκλοφόρησε μέσα στο 1882 από το τυπογραφείο της εφημερίδας. Στον πρόλογό του ο εκδότης γράφει σχετικά: «Τον λόγον όν σήμερα παρέχω εις ανάγνωσιν των Ελλήνων, ήκουσα λεγόμενον παρά του διευθυντού του Διδασκαλείου Θεσσαλίας κατά την ημέραν των εγκαινίων. Τοιαύτη δε εντύπωσιν έκαμεν εις εμέ και εις πάντας τους παρευρεθέντας κατά την ημέραν εκείνην δια τα αληθείας άς περιέχει, δια τον θερμόν τόνον μεθ’ ού αύται λέγονται, δια την παρρησίαν ήτις είναι προσόν καθαράς επιστήμης, ώστε η δημοσίευσις αυτού είχε γίνει επαισθητή ανάγκη. Νομίζω ότι ουδείς μέχρι τούδε ηδυνήθη τόσον συντόμως και μετά τόσης σαφηνείας και χάριτος, να αποδείξη τίνος έχομεν ανάγκην και τι πρέπει να πράξωμεν. Αν ο λόγος ούτος δημοσιευόμενος παρ’ εμού δώση αφορμήν πολλοίς προς σκέψιν επί του σπουδαιοτάτου και θεμελιωδεστάτου ζητήματος της διορθώσεως των σχολείων της Ελλάδος, ως είναι επόμενον, νομίζω καθήκον να εκφράσω την ευγνωμοσύνην μου δημοσία προς τον συγγραφέα, όστις προθύμως μοι επέτρεψε να γείνω παραίτιος καλού προς την ημετέραν πατρίδα». Από την ομιλία του Παν. Οικονόμου κατά την έναρξη της λειτουργίας του Διδασκαλείου απομονώνουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα τα οποία αποδεικνύουν το επίπεδο της μορφώσεώς του και τις προηγμένες για την εποχή του σκέψεις για την Παιδαγωγική: «Ίνα μορφωθή και ειδολογικώς η ψυχή, πρέπει η διδασκαλία να γίνεται ακριβώς αντιστρόφως απ’ ότι γίνεται. Διότι μόρφωσις ουδέποτε είνε η μηχανική απομνημόνευσις κανόνων, ουδέ δύναται ποτέ ούτε εν τω παρελθόντι, ούτε εν τω παρόντι, ούτε εν τω μέλλοντι τοιαύτη μάθησις να παράσχη δύναμίν τινα ή ικανότητα εις την ψυχήν προς οιανδήποτε πνευματικήν εργασίαν. […] Όταν λέγομεν μόρφωσιν εννοούμεν την ικανότητα ήν απέκτησε το πνεύμα του ανθρώπου να αντιλαμβάνηται ορθώς πασών των εκδηλώσεων της ανθρωπίνης διανοίας εν τε τη επιστήμη και τη τέχνη […]. Η μόρφωσς δεν είναι ούτε αποστήθησις, ούτε πολυμάθεια, αλλ’ είναι της ψυχής διοργάνωσις τοιαύτη, ώστε ό,τι προσλαμβάνει να το αφομοιώνη, να τα καταλαμβάνη και ούτω να αυξάνηται, να φωτίζηται και τελειοποιήται». Εδώ και 135 χρόνια ο διευθυντής του Διδασκαλείου Παναγιώτης Οικονόμου είχε επισημάνει ότι η παιδαγωγική της μάθησης στα σχολεία δεν ήταν η ενδεδειγμένη. Πέρασαν από τότε τόσα χρόνια, άλλαξαν κυβερνήσεις, καθεστώτα, περάσαμε πολέμους, νέες κατοχές και η κατάσταση στο θέμα αυτό δυστυχώς παραμένει σχεδόν η ίδια.
Οι πλούσιες σπουδές, η προηγηθείσα πείρα και η αναμφισβήτητη ικανότητα του Οικονόμου τον βοήθησαν να οργανώσει το νέο Διδασκαλείο σε υγιείς βάσεις, αλλά έπειτα από τρία χρόνια ευδόκιμης πορείας, το 1885 σταμάτησε προσωρινά την λειτουργία του. Οι λόγοι της διακοπής είναι ασαφείς. Ίσως η μικρή προσέλευση σπουδαστών, μπορεί και ο αυστηρός χαρακτήρας του διευθυντού του. Ο Παναγιώτης Οικονόμου μετατέθηκε ως τμηματάρχης στο υπουργείο Παιδείας και στη συνεχεία πέρασε από πολλά σχολεία της χώρας, αλλά η παραμονή του σε όλα ήταν συνήθως ολιγόχρονη.
Το 1891 το Διδασκαλείο άρχισε και πάλι να λειτουργεί, μέχρι και τον Απρίλιο του 1897. Η ελληνοτουρκική σύρραξη, η οπισθοχώρηση του στρατού μας και η φυγή προς νότον της πλειοψηφίας των κατοίκων της Λάρισας, οδήγησε στη διακοπή των μαθημάτων της. Επαναλειτούργησε τον Φεβρουάριο του 1899. Η νέα πορεία του Διδασκαλείου υπήρξε για κάποιο διάστημα ανοδική. Ο αριθμός των σπουδαστών αυξήθηκε, η επιστημονική πληρότητα των νέων καθηγητών ήταν σπουδαία, οι εξωσχολικές δραστηριότητες των σπουδαστών εντυπωσίαζαν τους Λαρισαίους και η πόλη απολάμβανε τα ευεργετικά αποτελέσματα της λειτουργίας ενός ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος. Όμως το 1907 το «Διδασκαλείον Λαρίσσης» σταματά να υπάρχει οριστικά [3].
Τελικά η διάρκεια ζωής του Διδασκαλείου διήρκησε επί 25 χρόνια (1882-1907), με δύο ενδιάμεσες διακοπές οι οποίες κράτησαν 8 χρόνια. Ουσιαστικά όλο αυτό το διάστημα λειτούργησε συνολικά 17 σχολικές περιόδους. Όμως, παρά την μικρή διάρκεια λειτουργίας του, η προσφορά σε έμψυχο υλικό μορφωμένων εγκυκλοπαιδικά και με εθνική συνείδηση δασκάλων, ήταν πολύ μεγάλη. Στις αίθουσές του σφυρηλατήθηκαν νέοι οι οποίοι πέρα από τις σπουδές τους, εγκολπώθηκαν και την αγάπη προς τον ελληνισμό της Μακεδονίας. Και η παρουσία του αυτή μπορεί κανείς να πει ότι συνέτεινε στην προετοιμασία της μεγάλης νίκης των Ελλήνων κατά το 1912-13.
—————————————————————————
[1]. Η «Ανεξαρτησία» ήταν η δεύτερη χρονολογικά εφημερίδα η οποία κυκλοφόρησε στην ελεύθερη Λάρισα. Πρώτη ήταν ο «Αστήρ της Θεσσαλίας» που το πρώτο της φύλλο κυκλοφόρησε την ημέρα της εισόδου του ελληνικού στρατού στη Λάρισα (31 Αυγούστου 1881). Το πρώτο φύλλο της «Ανεξαρτησίας» κυκλοφόρησε στις 22 Νοεμβρίου του 1881, σχεδόν τρεις μήνες μετά την απελευθέρωση της πόλεως. Εκδότης και διευθυντής ήταν ο Βασίλειος Αργυρόπουλος.
[2]. Ο πλήρης τίτλος του σπάνιου αυτού φυλλαδίου έχει ως εξής: Οικονόμου Π. Π., Περί αποστολής του Διδασκαλείου Θεσσαλίας, εν Λαρίσση (1882) σελ. 12-13.
[3]. Βλέπε: Καρναβά Πολυξένη, Το Διδασκαλείο Θεσσαλίας, περ. «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», τόμ 47ος , Λάρισα (2005).
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
